»
EKOSISTEM
Ekosistem
predstavljaju
organizmi koji žive u specifičnom životnom okruženju, kao što su
šume ili koralni grebeni i fizički elementi okruženja koji
utiču na njih. Sam pojam ekosistem osmislio je 1935. godine
britanski ekolog Ser Artur Džordž Tensli, koji je opisao
prirodne sisteme u “konstantnoj razmeni” između njihovih živih i
neživih elemenata.
|
Sam koncept
ekosistema uklapa se u sistemsko shvatanje prirode razvijeno od
strane naučnika u cilju pojednostavljenja izučavanja odnosa
između organizama i njihovog fizičkog okruženja – upravo to je
naučno polje poznato kao ekologija. Na vrhu hijerarhije je
biosfera, celokupno životno okruženje na planeti. U okviru
biosfere postoji nekoliko većih kategorija životnih zajednica –
bioma, koje obično karakteriše dominantna vegetacija, kao što su
pustinje, tropske šume ili savane. Biome čine upravo ekosistemi.
Živi (biotički) elementi ekosistema - biljke, životinje i
bakterije koje se nalaze u zemljištu, nazivaju se zajednica.
Fizička okruženja, tj. abiotičke komponente, kao što su minerali
u zemljištu, poznata su kao životna sredina ili habitat.
Bilo koje
dato mesto može imati nekoliko različitih ekosistema čije
razmere i kompleksnost variraju. Jedno tropsko ostrvo, na
primer, može imati tropski šumski ekosistem koji pokriva stotine
kvadratnih kilometara, mangrove močvarne ekosisteme duž obale,
kao i podvodne ekosisteme koralnih grebena. Bez obzira na
razmere i kompleksnost ekosistema, svi ekosistemi sprovode
konstantnu razmenu materije između biotičkih i abiotičkih
zajednica. Komponente ekosistema su tako međusobno povezane da
promena na bilo kojoj komponenti ekosistema izaziva sledstvene
promene kroz ceo sistem.
Živi deo
ekosistema se najpreciznije definiše posmatrajući nivoe ishrane,
odnosno trofičke nivoe. Zelene biljke čine prvi trofički nivo
primarnih proizvođača. Biljke pretvaraju energiju Sunca u hranu
kroz proces koji se naziva fotosinteza. Na drugom nivou,
primarne potrošače, tj. biljojede, sačinjavaju životinje ili
insekti koji se energijom snabdevaju isključivo jedući biljke.
Treći trofički nivo čine sekundarni potrošači, mesojedi koji se
hrane biljojedima. Na četvrtom nivou su tercijarni potrošači,
odnosno mesojedi koji se hrane drugim mesojedima. Na kraju, peti
trofički element se sastoji od razlagača, organizama kao što su
gljive ili bakterije koje razlažu mrtve organizme na hranljive
sastojke koji se mogu ponovo upotrebiti u ishrani.
|
|
▪ Eko
Info
▪ Tehnologija
▪ SoS
Info
▪ Reciklaža
i Otpad
▪ Energija
▪ Biodiverzitet
▪ Vazduh
▪ Voda
▪ Hemikalije
▪ Zdrav
Život
▪ Info
–
Pojmovi
▪ Zanimljivosti
ekospark@gmail.com
|
Pojedini ili
svi trofički nivoi kombinovanjem formiraju lanac ishrane,
mehanizam ekosistema koji omogućava cirkulaciju i obnavljanje
energije i materijala. Na primer, kod akvatičnih ekosistema alge
i druge vodene biljke koriste svetlost Sunca u proizvodnji
energije u formi ugljenih hidrata. Primarni potrošači kao što su
insekti i male ribe se hrane biljnim materijama, a potom postaju
hrana sekundarnim potrošačima, lososu na primer. Mrki medved
tako postaje tercijarni potrošač obzirom da su mu lososi
poslastica. Bakterije i gljive, nakon što je medved završio
hranjenje ulovljenim lososom, počinju da se hrane ribljim
ostacima i razlažu ih čime omogućavaju povratak hranljivih
hemijskih elemenata u zemlju i vodu, gde ih apsorbuje korenje
biljaka. Ovim putem se hranljive materije i energija koju biljke
dobijaju od Sunca transferuju i recikliraju kroz ekosistem.
Pored
razmene energije, ekosisteme karakteriše još nekoliko ciklusa.
Elementi kao što su ugljenik ili azot kreću se biotičkim i
abiotičkim komponentama u formi procesa koji se zovu ciklusi
hranljivih materija. Azot prisutan u vazduhu upotrebljavaju
drveni (epifitički) lišajevi i konvertuju ga u formu korisnu
biljkama. Kada kišne kapi preko lišajeva padaju na tlo ili sami
lišajevi otpadnu sa drveta, azot dospeva u zemlju odakle ga
koriste biljke i drveće. Još jedan proces važan za ekosisteme je
ciklus vode. On predstavlja kretanje vode iz okeana, preko atmosfere u zemljište
i nazad u okeane. Šumski i močvarni ekosistemi zato igraju bitnu
ulogu u ovom ciklusu čuvanjem, otpuštanjem ili filtriranjem vode
koja prolazi kroz sistem.
Svaki
ekosistem takođe karakterišu i ciklusi poremećaja, tj. ciklusi
redovnih događaja kao što su požari, oluje, poplave i klizišta
koje održavaju ekosistem u konstantnoj promeni i adaptaciji.
Neke vrste zavise od ovog ciklusa poremećaja u smislu opstanka i
reprodukcije, kao što je slučaj sa jednom vrstom bora koja
nastanjuje područje jugoistoka SAD; njenom razmnožavanju
neophodni su požari manjeg intenziteta jer su njegove šišarke
“zapečaćene” smolom koja se topi na velikim temperaturama,
dopuštajući da seme padne na tlo.
|
Ljudska
zajednica ima veoma mnogo koristi od ekosistema koji funkcioniše
na nežnom balansu različitih faktora. Zdrave šume, nezagađene
površinske vode i močvarna područja doprinose čistom vazduhu i
vodi zaustavljajući brzopokretan vazduh ili vodu, time
zadržavajuči nečistoće koje se sležu i pretvaraju u bezopasne
materije. Diverzitet organizama jednog ekosistema, odnosno
biodiverzitet, omogućuje snabdevanje neophodnom hranom, lekovima
i drugim materijalom. Ali treba biti svestan da se sa uvećanjem
ljudske populacije i njenim sve većim ugrožavanjem prirodnih
staništa, sve više uvećava i štetan uticaj na same ekosisteme od
kojih zavisimo. Opstanak prirodnih ekosistema širom sveta
ugrožen je mnogim ljudskim aktivnostima: krčenjem šuma i
isušivanjem močvara radi zemljišta za naselja i poljoprivrednu
proizvodnju; zaustavljanje i usporavanje reka branama
hidrocentrala koje proizvode električnu energiju kao i veštačkim
irigacionim sistemima; zagađenjem vazduha, zemljišta i vode.
Ljudska zajednica ima značajan zadatak ispred sebe – promenu
ustaljene prakse u cilju zaštite ekosistema od kojih zavisi.
Ovaj zadatak je nešto što se ne sprovodi samo institucionalno
već i individualno jer ne treba zaboraviti da svaka aktivnost
ima svoje limite dometa. Kao, uostalom i sposobnost ekosistema
da se oporavlja.
»
Dodatni
LINKOVI :
▪ Biodiverzitet
▪ Biološka
Raznovrsnost
▪ Opšti
Značaj Biodiverziteta
▪ Statistika
Degradacije Šumskog Resursa
▪ Šume
Srbije, Istorijske Činjenice
▪ Šume
Srbije, Istorijske Činjenice ( 2. deo)
▪ Degradacija
I Uništenje
Šuma
|
think
Green
– won’t feel
Blue
|