Hemijski otpad, u
čvrstom, tečnom ili gasovitom stanju može da izazove narušavanje
zdravlja stanovništva, povrede pa čak i smrtne slučajeve a takođe i da
dovede do teških oblika destrukcije životne sredine ukoliko se
nepropisno prerađuje, skladišti i transportuje.
Hemijske supstance se smatraju opasnim ukoliko su zapaljive
(imaju sposobnost sagorevanja i mogu uzrokovati požare), korozivne
(izazivaju koroziju čelika i povrede opasne po zdravlje usled ekstremnih
kiselih ili baznih svojstava), reaktivne (eksplozivne su ili mogu
da formiraju toksične cijanidne ili sulfidne gasove) ili toksične
(sadrže otrovne supstance). Smese, rezidue ili materijali koji sadrže
opasne hemijske materije takođe se smatraju hemijskim otpadom.
Mnoge opasne supstance
mogu se koristiti samo uz posebne mere opreza koje umanjuju rizike pri
rukovanju. Jednom kada se odbace, ove supstance više nisu pod direktnom
kontrolom korisnika i mogu predstavljati posebnu opasnost po ljude i
druge organizme koji dođu sa njima u dodir. Imajući u vidu ovakav
rizični potencijal, hemijski otpad mora da se podvrgne odvojenom
procesiranju.
▪
Vrste
otpada
1. Industrijski otpad
Hemijski otpad
proizvodi skoro svaki vid industrijske proizvodnje; one industrijske
grane koje proizvode male količine hemijskog otpada koriste proizvode
velikih generatora ovog vida zagađenja što opet povećava njihov doprinos
ugrožavanju životne sredine. Evo primera: industrija kompjuterskog
softvera proizvodi vrlo malo hemijskog otpada ali proizvodnja
računarskog hardvera uključuje mnoge industrijske procese. Proizvodnja
jedne obične štampane ploče sastoji se od primene kada za metaliziranje
u kojima se nalaze metalne soli, dok se u proizvodnji čipova koriste
kiseline, kaustične hemikalije i rastvarači. Drugi vidovi hemijskog
otpada nastaju u proizvodnji fiberoptičkih i bakarnih kablova za
elektronski prenos, kao i u proizvodnji magnetnih diskova, papira za
tehnička uputstva, fotografije za ambalažu i publikacije, i slično.
2. Poljoprivredni otpad
Nije samo industrija
proizvođač opasnog hemijskog otpada. Poljoprivreda generiše takve otpade
kao što su pesticidi, herbicidi, kao i materijale primenjene u njihovoj
proizvodnji. Fluoridni otpad je nusprodukt proizvodnje fosfatnih
veštačkih đubriva. Čak i rastvorljivi nitrati u stajskom đubrivu mogu dospeti u prirodne podzemne rezervoare i tako zagaditi bunare pijaće
vode; visok nivo nitrata može da izazove zdravstvene probleme.
3. Otpad iz domaćinstva
Izvori hemijskog otpada
mogu biti toksične farbe, zapaljivi rastvarači, lekovi i živa iz kućnih
toplomera. U nekim zemljama dešava se da lokalne deponije ne preuzimaju
takav otpad a one koje ga prihvataju sprovode opsežne mere kontrole i
nadzora kako ne bi došlo do kontaminacije zemljišta. Vrlo često
kompanije koje vrše komunalne usluge od javnosti traže da reciklira ili
odlaže ovakav otpad odvojeno.
Renoviranje starih kuća
obično zahteva struganje slojeva stare olovne farbe na zidovima,
izolacioni materijali pećnica često sadrže čestice azbesta koje
dospevaju u vazduh – udisanje ovih čestica izaziva rak i oboljenja
pluća.
4. Medicinski otpad
Bolnice obično sprovode
odgovarajuće mere u odlaganju materijala kontaminiranih krvlju ili
tkivom, odvajajući ih od ostalih vrsta otpada. Lekari i drugo medicinsko
osoblje moraju da veoma pažljivo rukuju iglama,
skalpelima
i staklenim
sudovima. Farmaceuti moraju da adekvatno odbacuju stare zalihe sa
isteklim rokom upotrebe a eksperimentalne laboratorije svoj hemijski
otpad odlažu pod još strožijim uslovima. Pored pomenutog, ne treba
zaboraviti ni primenu značajnih količina radioaktivnih izotopa u
dijagnostici i terapijama, koji traže dodatne mere opreza u rukovanju i
odlaganju.
▪
Štetno delovanje hemijskog otpada
Hemijski otpad može
zagaditi zemljište, vazduh, površinske i podzemne vode. Zagađenje
zemljišta može ugroziti ljude koji žive na tom području, biljke čije je
korenje u njemu kao i životinje koje tu imaju stanište. U
Tajms Biču, američkoj državi Misuri
1983. godine
ulice i putevi bili su posuti uljem
kontaminiranim dioksinom kako bi se sprečilo podizanje prašine; ovaj
postupak je izazvao visok nivo izloženosti lokalnog življa štetnom
uticaju dioksina. Mulj iz gradske otpadne vode može sadržati toksične
elemente ukoliko se industrijska otpadna voda meša sa otpadnom vodom iz
domaćinstava. Primena ovakvog mulja kao đubriva u ratarstvu direktno
kontaminira polja. Toksične supstance koje se ne raspadaju ili čvrsto
vezuju za tlo mogu dospeti u biljke a kasnije i u životinje biljojede,
tako mogu naći put i do ljudi.
|