Hemijska jedinjenja prisutna u vazduhu nazivaju se ambijentalnim polutantima vazduha. Kada se pojavljuju u neprirodno visokim koncentracijama imaju potencijalno štetan uticaj na zdravlje ljudi i životnu sredinu.

Najveći zagađivači vazduha su sumpor-dioksid, azotni oksidi, ugljen-monoksid, olovo, čestične materije i isparljiva organska jedinjenja. Naročito opasni i štetni zagađivači vazduha su: metali i metaloidi, kao što su kadmijum, živa i arsenik; mineralna vlakna koja mogu dospeti u respiratorni sistem kao što su azbest i mikro-fiberi stakla; neorganski gasovi kao što su fluoridi, hlor, cijanid i fozgen; i organska jedinjenja kao što su aldehidi, aromatični ili poluciklični aromatični hidrougljenici, dioksini, itd. Štetni efekti ambijentalnih zagađujućih materija koje smanjuju kvalitet vazduha nalaze se u sledećoj tabeli.

Tabela 2. Štetni uticaj nekih polutanata vazduha

▪    Eko Info

▪    Tehnologija

▪    SoS Info

▪    Reciklaža i Otpad

▪    Energija

▪    Biodiverzitet

▪    Vazduh

▪    Voda

▪    Hemikalije

▪    Zdrav Život

▪    Info – Pojmovi

▪    Zanimljivosti

ekospark@gmail.com

Postoji nekoliko glavnih tipova zagađenja:

1. Letnji smog – Kada Sunce sija, izduvni gasovi automobila se kombinovanjem pretvaraju u ozon. Iako je čoveku na Zemlji potreban ozon na velikim visinama, u prizemnim slojevima je izuzetno štetan i samo u Evropi ostavlja posledice na oko 100 miliona ljudi.

2. Zimski smog – Zimski smog nastaje kada su polutanti zarobljeni ispod mase hladnog vazduha nad gradom, čime se njihova količina uvećava, naročito sumpor-dioksida, azotnih oksida i čađi. Najviše zagađenja u ovim uslovima je dakle karakteristično za urbana područja u gradovima Evrope. Ozbiljne pojave zimskog smoga često izazivaju opasnost po zdravlje u delovima Centralne i Istočne Evrope, u gusto naseljenim delovima Češke, istočne Nemačke i Poljske. Svi procesi sagorevanja, od grejanja u domaćinstvima, industriji i proizvodnji električne energije su uzročnici ovakvog zagađenja.

3. Gradsko zagađenje vazduha – Urbana područja se uvećavaju svuda u svetu a sa njima i njihovo zagađenje. U Evropi na primer, više od 70 procenata stanovništva živi u gradovima, gde saobraćaj, sagorevanje fosilnih goriva i industrijska proizvodnja vode u emisije povišenih koncentracija polutanata vazduha. Ovo zagađenje vodi umnožavanju problema stanovništva kao što su zdravstveni rizici, ubrzano propadanje građevinskog materijala ugrađenog u zgrade i kuće, propadanje istorijskih spomenika i znamenitosti i štete po vegetaciju u i oko gradova.

4. Zagađenje vazduha drumskim saobraćajem – Pojavljivanje smoga i dugoročne prosečne koncentracije štetnih jedinjenja kao što su olovo, benzeni, benzopiren i čestične materije značajno se uvećavaju emisijama gasova iz drumskog saobraćaja, koji takođe doprinosi stvaranju više od polovine emisija azotnih oksida i 35 procenata emisija isparljivih organskih jedinjenja. Dizel-motori putničkih i teretnih drumskih vozila ispuštaju veoma fine čestice koje su veoma štetne po zdravlje ljudi. Značajan problem zagađenja vazduha javlja se u zemljama Skandinavije gde su preko zime u širokoj primeni gume sa ekserima, koje mrve asfalt i stvaraju šljaku, koja usitnjena dospeva u vazduh.

5. Industrijsko zagađenje vazduha – Kod industrijskog zagađenja, koje je jedno od najvećih doprinosioca lošem kvalitetu vazduha, bitni faktori su visina fabričkih dimnjaka, pravac i brzina vetra. Primarni polutanti sa najdužim srednjim vremenom prisustva su kisela jedinjenja (sumpor-dioksid, azotni oksidi i amonijak) i aerosoli (prašina, teški metali i dugotrajni organski polutanti).

„Vruća tačka“ (eng. Hot Spot) je vrsta zagađenja vazduha koju karakteriše kratkoročno veliko povećanje koncentracije zagađivača u vazduhu. Stanovništvo u blizini izvora zagađenja je u opasnosti zbog izlaganja štetnim materijama. „Vruće tačke“ su vrlo često ulice sa velikim intenzitetom saobraćaja, kao i industrijske zone sa velikim brojem dimnjaka.

6. Regionalno zagađenje vazduha – Zagađivači koji potiču iz oksida azota i sumpora, kao i amonijaka, mogu prevaliti velike distance nošeni vetrom i nataložiti se na prirodnim površinama. Ozbiljni problemi kao što je acidifikacija (taloženje kiselih supstanci i kiselih kiša, kao i disperzija amonijaka iz veštačkog đubriva koja ugrožava kopnene i vodene ekosisteme) i kontaminacija zemljišta i površinskih vodenih basena, mogu nastati iz ove pojave, koja se dramatično odražava na diverzitet i stanje ekosistema, uključujući useve i šume.

Pomori riba predstavljaju ogroman problem u regijama podložnim acidifikaciji rečnih tokova i jezera. Najveći nivoi taloženja u Evropi izmereni su u najgušće naseljenim i industrijalizovanim zonama između Velike Britanije i Poljske.

7. Globalno zagađenje vazduha – Uvećanje sadržaja dugovečnih zagađujućih materija u atmosferi menja njen sastav, hemijske procese i dinamiku, dovodi do klimatskih promena i smanjivanja štita od UV-zračenja u formi stratosferskog ozonskog sloja.

Doprinos zemalja Evrope emisijama zagađenja vazduha, uzrokovanim ljudskim aktivnostima je disproporcionalno veliki u odnosu na veličinu kontinenta i populaciju.     

» Dodatni LINKOVI : 

▪      Sastav Vazduha

▪      Atmosfera

▪      Zagađenje Vazduha U Zatvorenom Prostoru

▪      Saobraćaj Kao Uzročnik Acidifikacije

▪      Azotifikacija, Defolijacija Šuma 

▪      Vazduh i Svetlost

EkoSpark.com